NCCIH Klinik Özeti

(Sağlık profesyonelleri için)

Uyku Bozukluklarına Psikolojik ve Fiziksel Yaklaşımlar

Türkçesi: Dr.Sedat Yıldız

Kaynak: https://www.nccih.nih.gov/health/providers/digest/psychological-and-physical-approaches-for-sleep-disorders?nav=govdcd

Mart 2024

Araştırmalar, kronik uyku bozukluğu olan kişiler için uykusuzluğa yönelik bilişsel davranışçı terapinin (cognitive behavioral therapy for insomnia, CBT-I) faydalı sonuçlarını göstermiştir. Relaksasyon terapisinin bu durum için yararlı olabileceğini gösteren bazı kanıtlar da vardır. Yoga gibi diğer tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarının uyku sorunu olan kişilere yardımcı olabileceğine dair sınırlı kanıt bulunmaktadır. Özetin bu sayısı, CBT-I, relaksasyon teknikleri, yoga, tai chi, akupunktur, müzik temelli müdahaleler, meditasyon ve farkındalık uygulamaları dahil olmak üzere uyku bozukluklarına yönelik çeşitli sağlık yaklaşımlarına ilişkin mevcut araştırmaların bir özetini sunmaktadır.

Yöntemler ve Güncel Araştırmaların Özeti

Uykusuzluğa Yönelik Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT-I)

Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi'nin (American Academy of Sleep Medicine-2021) mevcut klinik uygulama kılavuzları, yetişkinlerde kronik uykusuzluk bozukluğunun tedavisinde psikolojik ve davranışsal müdahaleleri önermektedir.

Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi kılavuzlarında şunlar belirtiliyor: “Klinisyenlerin yetişkinlerde kronik uykusuzluk bozukluğunun tedavisi için uykusuzluk için çok bileşenli bilişsel davranışçı terapiyi (CBT-I) kullanmalarını öneriyoruz (güçlü öneri). Klinisyenlerin yetişkinlerde kronik uykusuzluk bozukluğunun tedavisi için gevşeme terapisini tek bileşenli bir tedavi olarak kullanmasını öneriyoruz (şartlı öneri). Kılavuzun yazarları ayrıca, bilişsel terapi, paradoksal niyet (paradoxical intention), farkındalık, biofeedback ve yoğun uyku eğitiminin kullanımına ilişkin dahil edilme kriterlerini karşılayan üçten az çalışma olduğunu belirtti; sonuç olarak bu tedavilerle ilgili herhangi bir öneride bulunulmadı.

Relaksasyon Teknikleri

Relaksasyon (gevşeme) tekniklerinin tek başına kronik uykusuzluğa yardımcı olabileceğine dair az miktarda düşük kaliteli kanıt vardır. Bireysel tercihlere, sağlık uzmanının niteliklerine ve tedavinin uygunluğuna bağlı olarak belirli durumlarda gevşeme teknikleri önerilebilir.

Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi'nin (2021) mevcut klinik uygulama kılavuzları, yetişkinlerde kronik uykusuzluk bozukluğunun tedavisi için gevşeme terapisini tek bileşenli bir tedavi olarak şartlı olarak önermektedir.

Yoga

Kanser hastaları, uyku sorunları olan kadınlar ve yaşlı yetişkinler üzerinde yapılan çeşitli çalışmalarda ve artrit, menopoz semptomları olan kadınlar gibi diğer nüfus gruplarıyla yapılan bireysel çalışmalarda yoganın uykuya yardımcı olduğu gösterilmiştir. Bununla birlikte, ABD Gazi İşleri Bakanlığı (U.S. Department of Veterans Affairs) ve ABD Savunma Bakanlığı'nın  (U.S. Department of Defense) 2019 tarihli klinik uygulama kılavuzunda, uykusuzluğun tedavisinde yoganın lehine veya aleyhine öneride bulunacak yeterli kanıt bulunmadığı belirtildi.

Tai Chi

Objektif ve sübjektif ölçümler kullanan birçok çalışmanın sonuçları, tai chi'nin uyku problemi olan kişiler için faydalı olabileceğini göstermiştir. Bununla birlikte, ABD Gazi İşleri Bakanlığı (U.S. Department of Veterans Affairs) ve ABD Savunma Bakanlığı'nın  (U.S. Department of Defense) 2019 tarihli klinik uygulama kılavuzunda, uykusuzluğu tedavi etmek için tai chi'nin kullanılması lehine veya aleyhine öneride bulunmak için yeterli kanıt bulunmadığı belirtildi.

Meditasyon ve Farkındalık Uygulamaları

ABD Gazi İşleri Bakanlığı ve ABD Savunma Bakanlığı'nın 2019 klinik uygulama kılavuzunda, farkındalık meditasyonunun uykusuzluğa sahip insanlar için yararlı olup olmadığını bilmek için yeterli kanıt bulunmadığı belirtildi. Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi'nin 2021 klinik uygulama kılavuzunda şunlar belirtildi: uykusuzluk için farkındalığın tek başına kullanılmasına ilişkin önerilerde bulunmak için yeterli kanıt yoktur.

Müzik Temelli Uygulamalar

1.007 yetişkin katılımcıyla yapılan 13 çalışmanın 2022'de yapılan incelemesi, müzik dinlemenin uykusuzluğa sahip kişilerde uyku kalitesi raporlarının iyileşmesine yol açabileceğini buldu. Ancak müzik dinlemenin uykusuzluğun şiddeti veya kişinin uyanma sayısı üzerindeki etkisini belirlemek için yeterli kalitede kanıt yoktu.

Akupunktur

ABD Gazi İşleri Bakanlığı ve ABD Savunma Bakanlığı'nın 2019 tarihli klinik uygulama kılavuzunda, dış kulaktaki belirli noktaları içeren kulak akupunkturu için zayıf bir öneri dışında, uykusuzluk için akupunkturun kullanılması lehine veya aleyhine öneride bulunacak yeterli kanıt bulunmadığı belirtildi. Bazı çalışmalardan elde edilen sonuçlar, kulak akupunkturunun uykusuzluğun iyileştirilmesine yardımcı olabileceğini düşündürmektedir; ancak uyku bozukluklarında akupunktur üzerine yapılan çalışmaların birçoğu küçük ve kalitesizdir.

NCCIH Clinical Digest, Ulusal Tamamlayıcı ve İntegratif Sağlık Merkezi'nin (NIH, DHHS) bir hizmetidir. Aylık bir e-bülten olan NCCIH Clinical Digest, bilimsel literatür taramaları, NCCIH tarafından finanse edilen araştırmaların özetleri, hastalar için bilgi formları ve daha fazlası dahil olmak üzere tamamlayıcı sağlık yaklaşımları hakkında kanıta dayalı bilgiler sunar.

Ulusal Tamamlayıcı ve İntegratif Sağlık Merkezi, tamamlayıcı sağlık ürünlerini ve uygulamalarını titiz bilim bağlamında keşfetmeye, tamamlayıcı sağlık araştırmacılarını eğitmeye ve güvenilir bilgileri kamuya ve profesyonellere yaymaya kendini adamıştır. Daha fazla bilgi için NCCIH Clearinghouse'u ücretsiz olarak 1-888-644-6226 numaralı telefondan arayın veya nccih.nih.gov adresindeki NCCIH web sitesini ziyaret edin. NCCIH, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki tıbbi araştırmaların Federal odak noktası olan Ulusal Sağlık Enstitüleri'ndeki 27 enstitü ve merkezden biridir.

Telif hakkı

İçerik kamu malıdır ve telif hakkıyla korunduğu (©) olarak işaretlenmediği sürece yeniden basılabilir. Lütfen kaynak olarak Ulusal Tamamlayıcı ve İntegratif Sağlık Merkezini belirtin. Telif hakkıyla korunan tüm materyaller ilgili sahiplerinin mülkiyetindedir ve onların izni olmadan yeniden basılamaz.

Kaynak: https://www.nccih.nih.gov/health/providers/digest/psychological-and-physical-approaches-for-sleep-disorders?nav=govdcd

İşbu içerik, mevcut veya olmasından şüphelendiğiniz bir sağlık sorununuz ile ilişkilendirilerek tıbbi bir teşhis veya tanı yada tedavi aracı olarak kullanılamaz. Mevcut veya olmasından şüphelendiğiniz bir sağlık sorununuzun olması durumunda MUTLAKA DOKTORUNUZA başvurun.